زراعت برنج در استان گیلان
مقدمه
برنج از بهترین غلات غذایی اصلی مردم ایران و اكثر مردم آسیا بعد از گندم است و در ردیف محصولاتی است كه از اهمیت خاصی برخوردار است. كشت آن در 5 قاره و دربیش از 40 كشور جهان در نیمكره شمالی از خط استوا تا مجارستان و نیم كره جنوبی از استوا تا استرالیا معمول می باشد . در سطحی معادل 1/148 میلیون هكتار با تولیدی برابر 3/491 میلیون تن بالغ می گردد كه بازدهی آن درهكتار بطور متوسط 3/3 تن می باشد . (1) ( ره آورد كیل ، مهندس علی رضا فائق ) ( دكتر محمد علی فائق 1374 )
با توجه به وسعت كشت ایرام كه حدود 165000000 هكتار می باشد ، 16 میلیون هكتار آن را زمین های زراعی تشكیل می دهد كه از این مقدار 9/10 آن یعنی حدود 11 میلیون هكتار زیر كشت قرار دارند و بقیه به صورت آیش هستند . با توجه به اینكه برنج در بین كلیه محصولات زراعی بالاترین ارزش ناخالصی را داراست و همچنین درآمد بیشتری نسبت به سایر محصولات دارد لذا كشاورزان به زراعت این محصول رو می آورند و در مناطقی مانند استان گیلان و مازندران كه شرایط اقلیمی و اكولوژیكی مناسب برای كشت برنج می باشد رواج بیشتری یافته است .
بر اساس آمار ارائه شده در سالهای 1341 تا 1369 در هر ثانیه 300 متر مربع از سطح جنگلی و حدود 400 متر مربع از سطح مراتع كاسته و تخریب می گردید كه این موضوع تا حدودی متاثر از تبدیل اراضی به كشت برنج می باشد . این درصد تخریب اراضی به صورت جدولی در زیر نشان داده شده است .
|
ردیف
|
موضوع
|
سال 1341
(ملیون هكتار )
|
سال 1369
(میلیون هكتار)
|
كاهش
( میلیون هكتار )
|
افزایش
( میلیون هكتار )
|
درصد تخریب
(در سال 1341)
|
|
1
|
سطح كل جنگلهای كشور
|
18
|
12
|
6
|
-
|
33%
|
|
2
|
سطح كل مراتع كشور
|
90
|
50
|
40
|
-
|
4/44%
|
|
3
|
سطح كل جنگلهای شمال كشور
|
6/3
|
91/1
|
69/1
|
-
|
9/46%
|
|
4
|
سطح كل كویرها و اراضی بیابانی
|
12
|
15
|
-
|
3
|
25%
|
این عوامل باعث شد تا سطح زیر كشت برنج افزایش یافته و از 380 هزار هكتار در سال 1350 به 620 هزار هكتار در سال 1370 و همچنین میزان تولید برنج شلتوك از 1045 هزار تن در سال 1350 به 2500 هزار تن در سال 1370 برسد . مشاهده می شود كه این روند تولید افزایش چشمگیری داشته است . (2)
تاریخچه برنج در جهان
در حال حاضر حدود 90% برنج دنیا در چین ، هندوستان ، ژاپن ، كره ، جنوب شرقی آسیا و جزایر اقیانوس آرام كشت می شود ؛ در خارج از آسیا كشورهای برزیل و ایالات متحده با تولید 5/0 درصد از برنج مصرفی جهان بیشترین مقدار تولید را دارند . (2)
كشت برنج در جهان سابقه بسیار طولانی دارد و بدرستی نمی توان قدمت آن را مشخص كرد . انستیتو بین المللی تحقیقات برنج I.R.R.I در فیلیپین مبداء كشت برنج را ابر قاره قدیم بنام گندوانا (Gondwana ) دانسته كه پس از شكسته شدن و تجزیه شدن به قاره های آفریقا ، قطب جنوب ، استرالیا ، مالاگاسی ، آمریكای جنوبی و جنوب شرقی آسیا موجب توزیع مشخص جغرافیایی گونه های برنج ORYZA گردید .
طبق بررسی های بعمل آمده مشخص شده مبدإ پیدایش اولین برنج قاره آسیا و كشور هندوستان بوده بطوری كه در بیشتر نسخه های قدیمی هند ، برنج مظهر بركت و لطف خدایان آمده است حدود 5000 سال قبل از میلاد برنج به شرق چین ، شمال هند بصورت دیم كشت می شده است كه به تدریج ارقام آبی آن بوجود آمده و از هندوستان به سایر نواحی مستعد آسیا مانند ژاپن برده شد . اولین طبقه كشت برنج در آفریقا ، نیجریه مركزی و توسط اعراب به مصر و مراكش و سپس به اسپانیا برده شده و از طریق كشور اخیر به سایر كشورهای اروپا منتقل گردیده و در قرن 15 در شمال ایتالیا كشت می شد .